भाद्र ८, २०७९, बुधबार
सागर घिमिरे, काठमाडौं। नेपाली व्यक्ति तथा फर्महरूले स्वीस बैंकमा जम्मा गरेको रकम सन् २०२० मा दोब्बरले बढेर ३६०.८२ मिलियन स्विस फ्र्याङ्क (आजको विनिमय दरमा ४६ अर्ब १८ करोड रुपैयाँभन्दा बढी) पुगेको छ, जसले गर्दा नेपाल दक्षिण एसियाली मुलुकहरूमध्ये स्विट्जरल्याण्डमा चौथो ठूलो नगद निक्षेपकर्ता बनेको छ।
स्वीस केन्द्रीय बैंक, स्विस नेशनल बैंक (SNB) को २०२० प्रतिवेदनले विगत २५ वर्षमा नेपालीले स्वीस बैंकमा यति ठूलो रकम कहिल्यै नराखेको देखाएको छ। स्वीस बैंकहरूमा नेपालीहरूको निक्षेप २०१९ मा १७५.९ मिलियन स्विस फ्रैंक (सीएचएफ) (करीव २२ अर्ब ५१ करोड रुपैयाँ) थियो। यो रकम २०२० मा १०५.२ प्रतिशतले बढेर ३६०.८ मिलियन CHF पुगेको छ। नेपालीले जम्मा गरेको रकम दक्षिण एसियाली देशहरूमा भारत (CHF 2.6 बिलियन), पाकिस्तान (CHF 642.3 मिलियन) र बंगलादेश (CHF 562.9 मिलियन) पछि चौथो ठूलो हो।
नेपालको कानून र नियमहरूले नागरिक र कम्पनीहरूलाई केन्द्रीय बैंकको स्वीकृति बिना विदेशमा रकम स्थानान्तरण गर्न निषेध गरेकोले, अधिकारीहरूले स्वीस केन्द्रीय बैंकले नेपाली ग्राहकहरूलाई ‘बैंकहरूको दायित्व’ भनेर उल्लेख गरेको स्विस बैंकहरूमा निक्षेप हस्तान्तरण हुन सक्ने विश्वास गर्छन्।
स्वीस केन्द्रीय बैंकको तथ्यांकले सन् २०१८ मा नेपालीको निक्षेप २४८.७९ मिलियन CHF (रु. ३२ अर्ब ८५ करोड)को तुलनामा सन् २०१९ मा २९ प्रतिशतले घटेको देखाएको छ।
स्वीस बैंकहरूले आफ्ना ग्राहकहरूको उच्चतम गोप्यता राखेकाले यी नेपाली व्यक्ति वा फर्महरू को हुन् र उनीहरूले कसरी स्विट्जरल्याण्डमा आफ्नो कोषमा जम्मा गर्न व्यवस्थित गरे भन्ने कुरा स्पष्ट छैन।
स्विट्जरल्याण्ड लामो समयदेखि विश्वभरका धेरै व्यक्ति र फर्महरूको लागि आफ्नो कोष लुकाउनको लागि सबैभन्दा मनपर्ने सुरक्षित आश्रयस्थलहरू मध्ये एक मानिन्छ।
विज्ञहरूका अनुसार यस्तो गोप्यताले बैंकिङ प्रणालीको दुरुपयोगलाई धोखाधडी वा अपराधीहरूले अवैध रूपमा कमाएको पैसा जम्मा गर्न पनि जोखिममा पार्न सक्छ।
द ट्याक्स जस्टिस नेटवर्कले २०२० मा १३३ क्षेत्राधिकारको वित्तीय गोपनीयता सूचकांकमा स्विट्जरल्याण्ड तेस्रो स्थानमा रहेको छ।
तर, स्विट्जरल्यान्डले त्यस्ता चिन्ताहरूलाई खारेज गर्दै आएको छ र आफू सधैं विश्वव्यापी वित्तीय प्रणालीको अखण्डता र अन्तर्राष्ट्रिय पारदर्शिता मापदण्डहरूको पालना गर्न प्रतिबद्ध रहेको दाबी गर्दै आएको छ।
नेपालको केन्द्रीय नियामक बैंक नेपाल राष्ट्र बैंकका अधिकारीहरुले एसएनबीले हालै सार्वजनिक गरेको तथ्यांकबारे आफूहरु अनविज्ञ रहेको बताएका छन्।
राष्ट्र बैंकका डेपुटी गभर्नर निलम ढुंगाना तिम्सिनाले भने, “तपाईंले उल्लेख गरिरहनुभएको मुद्दामा म टिप्पणी गर्न सक्दिन। तर, म के भन्न सक्छु भने नेपाली नागरिक र फर्महरूलाई लेटर अफ क्रेडिटको प्रयोग गरेर सामान आयात गर्ने वा नेपालमा विदेशी लगानीकर्ताले सञ्चालन गरेका व्यवसायहरूले उपलब्ध गराएको लाभांश फिर्ता गर्ने जस्ता निश्चित अवस्थाहरूमा बाहेक विदेशमा पैसा पठाउन अनुमति छैन,’ उनले भने।
“हामीसँग पुँजी खाता परिवर्तनीयता छैन। त्यसैले, हामी सजिलै विदेशी मुद्रा स्थानान्तरण अनुमति दिँदैनौं,” केन्द्रीय बैंकको विदेशी विनिमय व्यवस्थापन विभागको निरीक्षण गर्ने एनआरबीका डेपुटी गभर्नर तिम्सिनाले बताए। न्यूबिजनेसऐजबाट।