रोयल आचार्य
काठमाडौं – सरकारले विचौलियाको जालो तोड्न नसक्दा दशैंको मुखमा तरकारी महंगिएको छ । केही दिनयता धेरै तरकारीको भाउ उकालो लागेको छ ।
विचौलियाको राज समाप्त पार्ने भन्दै केही दिनअघि कृषिमन्त्री चक्रपाणि खनाल र उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्तिमन्त्री मात्रिका यादव आफैं बजार अनुगमनमा निस्केका थिए । उनीहरुले उपभोक्ताको पक्षमा चर्का भाषण पनि गरे ।
तर, तरकारी बजारको विकृति ज्यूँका त्यूँ छ । अहिले पनि ६ तहका विचौलिया पार नगरी उपभोक्ताको भान्सासम्म तरकारी पुग्दैन ।
केमा कति बढ्यो ?
गत भदौ १६ गते र असोज १६ गतेको बजार तुलना गर्दा धेरैको मूल्य बढेको पाइयो । कुनै तरकारीको मूल्य ७२ प्रतिशतसम्म वृद्धि भएको छ ।
कालीमाटी फलफूल तथा तरकारी बजार बिकास समितिले भदौ १६ गते गोलभेँडा सानो प्रतिकेजी ५५ रुपैयाँ तोकेको थियो । तर, यही गोलभेडा असोज १६ मा आइपुग्दा ६५ रुपैयाँ पुगेको छ । त्यतिबेला प्रतिकेजी २ सय ५ रुपैयाँ रहेकोे हरियो लसुन अहिले महंगिएर २ सय ९५ रुपैयाँमा उक्लेको छ ।
यस्तै, रातो आलु प्रतिकेजी ५८ रुपैयाँबाट ६८ रुपैयाँ, बोडी ६५ बाट ९५ रुपैयाँ, तितो करेला ५५ बाट ९५ रुपैयाँ, घिरौला ४५ रुपैयाँ ५५ पुगेको छ ।
तरकारी मात्र नभएर फलफूलको मूल्य पनि बढेको छ । भूइकटहरको मूल्य १०५ रुपैयाँबाट ११५ रुपैयाँ र तरबुजा ५५ रुपैयाँबाट ६५ रुपैयाँ कायम भएको छ ।
अन्य धेरै तरकारीको मूल्य बढेको छ । यद्यपि, गाजर, बन्दा, काउली लगायतका तरकारीको मूल्यमा केही कमी आएको पाइएको छ । यसैगरी, मूला, भन्टा, घिउ सिमी, भटमास कोशालगायतका केही तरकारीहरुको मूल्य स्थिर छ ।
दशै नजिकिँदै गर्दा तरकारी तथा फलफूलमा कालोबजारी हुने विगतको तितो अनुभव छ । कडा अनुगमन गरेर मूल्यवृद्धि रोक्ने सरकारी दाबी भने गफमै सिमित छ ।
सिण्डिकेट ज्यूँका त्यूँ
तरकारीमा रहेको विचौलियाको सिण्डिकेट भत्काउने मन्त्रीद्वयले घोषणा गरेका थिए । तर कालिमाटी फलफूल तथा तरकारी बजारमा विचौलियाको एकाधिकार अहिले पनि उस्तै छ ।
विचौलियालाई समाप्त नपारेसम्म तरकारी बजार उपभोक्तामैत्री हुन नसक्ने राष्ट्रिय उपभोक्ता मञ्चका अध्यक्ष प्रेमलाल महर्जनले बताए । ‘किसानको प्रत्यक्ष पहुँच उपभोक्तासम्म पुर्याउन सके मात्र तरकारीको मूल्य सस्तो हुन्छ र किसानलाई पनि फाइदा हुन्छ,’ उनले भने ।
अहिले तरकारीको मूल्यवृद्धि अस्वाभाविक भएको महर्जन बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘दशैमा धेरै माछामासुको उपभोग गरिन्छ । तरकारीको मूल्य त होइन घट्नुपर्ने हो ।’
दशैंमा अझै धेरै मूल्य बढ्न सक्ने उपभोक्ताको आशंका छ ।
मूल्य बढ्ने सिजन नै हो : व्यवसायी
नेपाल फलफूल तथा तरकारी व्यवसायी महासंघ खोमप्रसाद घिमिरेले भने अहिले तरकारीको मूल्य बढ्ने सिजन भएको दाबी गरे । तराईमा यतिबेला तरकारी कम उत्पादन हुने तथा वर्षातका कारण उत्पादनमा ह्रास आएकाले मूल्य वृद्धि भएको उनको भनाइ छ ।
‘यसपाली धेरै वर्षात भयो जसका कारण लहरेबालीहरु बोडी, काउली, बन्दा लगायतमा क्षति पुग्यो’ उनले भने, ‘यसले पनि मूल्यलाई माथि धकेलेको हो ।’
दशैका बेला भने मूल्य नबढ्ने अध्यक्ष घिमिरेको दाबी छ । दशैंमा अधिकांश उपत्यकावासी गाउँतिर जाने भएकाले पनि तरकारीको मूल्य नबढ्ने उनी बताउँछन् । ‘किन्ने ग्राहक नै नभएपछि कसरी मूल्य बढ्छ ?’ उनले प्रश्न गरे ।