काठमाडौं : बैंकबाट ऋण निकाल्नुपर्यो भने ऋणीले अनेक झण्झटिला प्रक्रियाहरु पूरा गर्नुपर्छ । कैयन ठाउँमा हस्ताक्षर र ल्याप्चे लगाउनुपर्छ । तर, यसरी लिएको ऋणको ब्याजदर भने बैंकहरुले एउटा एसएमएसको भरमा बढाउन सक्छन् ।
राज्यको नीतिगत कमजोरीको फाइदा उठाउँदै बैंकहरुले ऋणको ब्याजदर मनपरी बढाउने गरेका छन् । एकै वर्षमा पटक-पटक ब्याजदर बढेको एसएमएस ऋणीको मोबाइलमा आउँछ । त्यसमा ऋणीले कुनै आनाकानी गर्न मिल्दैन ।
चालु आर्थिक वर्षका लागि नेपाल राष्ट्र बैंकले मौदि्रक नीतिमार्फत गरेको केही नीतिगत सुधारका कारण व्याजदर घट्ने अपेक्षा गरिएको थियो । मौदि्रक नीति सार्वजनिक भएपछि बैंकरहरुले नै ब्याजदर घट्ने ठोकुवा गरेका थिए ।
नेपाल बैंकर एशोसिएसनका अध्यक्ष ज्ञानेन्द्र ढुंगानाले समेत पहिलो त्रैमासपछि बैंकको व्याजदर घट्ने बताएका थिए । यतिबेला पहिलो त्रैमास अर्थात असोज महिना सकिएको पनि १५ दिन नाघिसकेको छ । तर, व्याजदर घटाउनु त परै जाओस्, बैंकहरुले उल्टै ब्याजदर बढाउन थालेका छन् ।
स्ट्यान्डर्ड चार्टर्ड बैंकका एक ऋणीले शुरुमा ८ दशमलव १४ प्रतिशतमा लिएको घर कर्जाको ब्याजदर बढेर करिब १३ प्रतिशत पुगिसकेको फेसबुकमै लेखेका छन् ।
बेस रेटले फरक पार्छ : राष्ट्र बैंक
बैंकहरुले अहिले पनि व्याजदर बढाइरहेको जानकारी नभएको राष्ट्र बैंकले बताएको छ । राष्ट्र बैंकका कार्यकारी निर्देशक तथा प्रवक्ता नारायण पौडेलले यस विषयमा आफूले बुझ्ने प्रतिक्रिया दिए ।
बेस रेट (आधार दर) का कारण भने व्याजदर थपघट हुनसक्ने उनको भनाइ छ । पौडेलले भने, ‘प्रत्येक क्वाटरमा बेस रेट चेञ्ज हुन्छ, यसले व्याजदरमा पनि फरक पार्छ ।’
पहिलो त्रैमास सकिदा नयाँ बेस रेट आउने र नयाँ बेस रेटसँग लिंक गराउँदा व्याजदर घटबढ हुनसक्ने उनको भनाइ छ । यद्यपि, अहिलेसम्म ३ वटा बैंकको मात्रै पहिलो त्रैमासको वित्तीय विवरण सार्वजनिक भएको छ ।
माछापुच्छ्रे बैंक, प्रभु बैक र सिद्धार्थ बैंकले वित्तीय विवरण सार्वजनिक गरेका छन् भने अन्य बैंकहरु सार्वजनिक गर्ने तयारीमा छन् । बेस रेटको बहानामा व्याजदर बढाउन पाउने भएकाले बैंकहरु निर्धक्क छन् भने ग्राहकहरु समस्यामा परेका छन् ।
निक्षेपको व्याजदर नघटेका कारण कर्जाको व्याजदर घट्न नसकेको बैंकर संघका अध्यक्ष ज्ञानेन्द्र ढुंगानाले बताउँछन् ।
केही बैंकहरुले व्याजदर बढाएको उनले स्वीकार गरे पनि समग्रतामा भने नबढेको उनले दावी गरे । कर्जाको व्याजदर अपेक्षा अनुसार नघटेको उनी स्वीस्कार गर्छन् । ढुंगानाले भने, ‘व्याज घटाउनलाई त पहिले निक्षेपको घट्नु पर्यो नि ।’
तरलताको प्रभाव व्याजदरमा
बैंकहरुमा यतिबेला पर्याप्त तरलता छैन । दशैंअघि कर्जा विस्तारमा आक्रामक बनेका बैंकहरुले निक्षेप भने राम्रो संकलन गर्न सकेनन् । जुन अनुपातमा कर्जा लगानी भयो त्यो अनुपातमा निक्षेप संकलन हुन नसक्दा बैंकहरु दशैंलगत्तै समस्यामा परेका हुन् ।
बैंकहरुमा लगानीयोग्य पुँजीको अभाव भए्पछि नेपाल राष्ट्र बैंकले बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुमा निक्षेप लगानी गर्न सूचना जारी गरेको छ ।
‘क’ वर्गका बैंकहरुमा १ अर्ब १४ करोड ५० लाख रुपैयाँ, ‘ख’ वर्गका बैंकहरुमा २१ करोड ४६ लाख रुपैयाँ र फाइनान्स कम्पनीहरुमा ७ करोड १६ लाख रुपैयाँ निक्षेप लगानी गर्नका लागि राष्ट्र बैंकले सूचना जारी गरेको छ ।
बैंकहरुमा लगानी गर्ने रकमको अभाव भएपछि महंगो व्याज दिएर बैंकहरुले निक्षेप संकलन गर्ने गरेका छन् । निक्षेपको व्याजदर बढाएपछि कर्जाको पनि बढ्ने भएकाले ऋणीलाई मर्का पर्छ ।