

आजकलको जमानामा वास्तु शास्त्रको महत्त्वलाई मान्ने र नमान्ने व्यक्तिहरू बीच फरक धारणा रहेको छ। केहि व्यक्तिहरू यसलाई जीवनमा सकारात्मकता र समृद्धि ल्याउने एक महत्त्वपूर्ण उपायको रूपमा देख्छन् भने केही व्यक्तिहरू यसलाई केवल परंपरागत विश्वास र अनुभवको आधारमा मात्र मान्छन्। नमान्नेहरूको दृष्टिकोण प्रायः वैज्ञानिक दृष्टिकोणबाट आधारित हुन्छ। उनीहरू वास्तु शास्त्रका सिद्धान्तलाई कुनै ठोस वैज्ञानिक प्रमाण नभएको परंपरागत विधि मात्र मान्छन्। यद्यपि, वास्तु शास्त्रका अनुयायीहरूले यसलाई ऊर्जा र वातावरणसँगको सन्तुलन राख्नका लागि एक महत्वपूर्ण मार्गदर्शनका रूपमा हेर्छन्।
वास्तु शास्त्रको परिभाषा
वास्तु शास्त्र एक प्राचीन भारतीय विद्या हो जसले घर र भवनहरूको डिजाईन र निर्माणमा सकारात्मक ऊर्जा र वातावरणको सन्तुलन ल्याउने उद्देश्य राख्छ। यसको आधारमा भवनहरूको सही दिशा, स्थान, ढाँचा, रंग, र आन्तरिक व्यवस्था महत्त्वपूर्ण मानिन्छ। वास्तु शास्त्रका अनुसार, प्रत्येक घर र भवनमा विशेष प्रकारको ऊर्जा हुन्छ, र यो ऊर्जा मानिसको मानसिक, शारीरिक र आर्थिक स्वास्थ्यमा प्रत्यक्ष असर पार्न सक्छ।
वास्तु शास्त्रमा घर र भवनहरूको निर्माण र डिजाईन गर्दा पृथ्वीको पञ्चतत्व (पृथ्वी, जल, अग्नि, वायु, र आकाश) को सन्तुलनमा ध्यान दिइन्छ। यसको मुख्य उद्देश्य जीवनमा सुख, शान्ति र समृद्धि ल्याउनु हो।
वास्तु शास्त्रका प्रमुख तत्वहरू
१. दिशा र स्थान: वास्तु शास्त्रमा भवनको दिशा र स्थानको महत्त्व ठूलो छ। सही दिशा र स्थानले सकारात्मक ऊर्जा ल्याउँछ र नकरात्मक प्रभावबाट जोगाउँछ।
- मुख्य द्वारको दिशा: घरको मुख्य द्वार पूर्व र उत्तर दिशा नै राम्रो मानिन्छ। यसले घरमा सकारात्मक ऊर्जा प्रवेश गर्न मद्दत गर्छ।
- सुत्ने स्थान: शयनकक्ष दक्षिण-पश्चिम दिशा (नैतिक बलको केन्द्र) मा राख्नु उपयुक्त मानिन्छ।
- भान्साकोठा: भान्साकोठा दक्षिण-पूर्व दिशा (अग्निको तत्व) मा राख्नु राम्रो मानिन्छ।
२. पञ्चतत्व: पञ्चतत्व अर्थात् पृथ्वी, जल, अग्नि, वायु, र आकाश। यी तत्वहरूको सही सन्तुलनले घरमा सकारात्मक ऊर्जा सृजना गर्दछ।
- पृथ्वी: घरको आधार र संरचनामा पृथ्वीको तत्वलाई ध्यानमा राख्नु महत्त्वपूर्ण छ।
- जल: पानीको सही स्थान चयन (जस्तै बाथरुम वा पानीको स्रोत) गर्नाले घरमा समृद्धि ल्याउँछ।
- अग्नि: रसोईघर, आगोको स्रोत र चुल्होको स्थानका साथ सावधानी राख्नुपर्छ।
- वायु: घरमा हावाको उचित प्रवाह र झ्यालहरूको व्यवस्था सकारात्मक असर पार्दछ।
- आकाश: घरको छतको डिजाइन र खुला स्थानका साथ आकाशलाई ध्यानमा राख्नु महत्त्वपूर्ण छ।
३. रंग र सजावट: घरको रंग र सजावट पनि वास्तु शास्त्रमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ।
- रंग: घरको रंगले मानिसको मानसिक स्थिति र भावना असर गर्न सक्छ। हल्का रंग जस्तै गुलाबी, पिस्ता रंग, र सेतो रंग शान्ति र समृद्धिको प्रतीक मानिन्छ।
- सजावट: घरको सजावट र सामग्रीको चयन पनि सकारात्मक ऊर्जा सृजना गर्नमा महत्त्वपूर्ण हुन्छ। घरमा नकारात्मक वा न्यानो रंगबाट सजावट गर्नाले घरको वातावरणमा नकरात्मक प्रभाव पर्न सक्छ।
४. आधार र संरचना: घरको संरचना, बनावट र प्रयोग हुने सामग्रीहरू पनि वास्तु शास्त्र अनुसार समायोजन गर्नुपर्छ।
- प्राकृतिक सामग्री: घरमा प्रयोग हुने सामग्रीहरू (जस्तै पक्की माटो, काठ) प्राकृतिक र स्थिरता प्रदान गर्ने हुनुपर्छ।
- समान्य आकार र अनुपात: घरको आकार र रचनामा समान्य अनुपात र सन्तुलन राख्नाले घरको ऊर्जा स्थिर र सकारात्मक हुन्छ।
घरमा के कहाँ राख्ने भन्ने कुरामा वास्तु शास्त्रका थप सुझाव
वास्तु शास्त्रले घरका प्रत्येक स्थान र सामग्रीहरूको व्यवस्था गर्दा सकारात्मक ऊर्जा सृजना गर्नका लागि दिशा र स्थानको महत्त्वलाई जोड दिन्छ। यहाँ केही थप महत्त्वपूर्ण सुझावहरू छन् जसले घरको वातावरणलाई सकारात्मक र सन्तुलित बनाउन मद्दत पुर्याउँछन्:
१. मुख्य द्वार:
- मुख्य द्वारको स्थिति घरको लागि सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण भाग हो। यो सकारात्मक ऊर्जा र समृद्धिको प्रवेशद्वार मानिन्छ। मुख्य द्वारको दिशा पूर्व वा उत्तर राम्रो मानिन्छ। यो दिशा सँग सूर्योदयको दिशा जोडिएको छ, जसले नयाँ आरम्भ र समृद्धि ल्याउँछ।
- द्वार सफा र खुला राख्नु महत्त्वपूर्ण छ। द्वारमा कुनै पनि रुकावट, पुराना सामग्री, वा झारपातहरू नराख्नुपर्छ। घरको मुख्य द्वार सिधा र प्रष्ट राख्नाले सकारात्मक ऊर्जा प्रवेश गर्न सहयोग पुर्याउँछ।
२. सुत्ने स्थान:
- शयनकक्षको स्थानमा दक्षिण-पश्चिम दिशा सबैभन्दा उपयुक्त मानिन्छ। यसले स्थिरता, बल, र सुरक्षा ल्याउँछ। यस दिशामा सुत्दा व्यक्तिले राम्रो सुत्ने वातावरण र मानसिक शान्ति पाउँछन्।
- सुत्ने बेलामा तपाईंको खुट्टा मुख्य द्वारको दिशातर्फ नदेखिने गरी सुत्नु महत्त्वपूर्ण हुन्छ। यसले मानसिक शान्ति र विश्राम ल्याउँछ।
- शयनकक्षको रंग हल्का गुलाबी, सेतो वा क्रीम राख्नु उत्तम मानिन्छ।
३. भान्साकोठा:
- रसोईघर दक्षिण-पूर्व दिशामा राख्नु सबैभन्दा राम्रो मानिन्छ। यो अग्निको तत्वसँग मेल खान्छ र यसले स्वास्थ्य र समृद्धि ल्याउँछ।
- रसोईमा चुल्हो र स्टोभको स्थान पनि महत्त्वपूर्ण हुन्छ। चुल्हो र स्टोभ दक्षिण-पूर्व दिशामा राख्दा राम्रो हुन्छ, र खाना पकाउँदा तपाईंको मुख उत्तर वा पूर्व दिशातर्फ हुनु पर्छ।
- भान्साकोठामा अनावश्यक सामान राख्नु हानिकारक हो, र घरको ऊर्जा प्रवाहलाई अवरुद्ध गर्न सक्छ।
४. अफिस र अध्ययनको स्थान:
- अध्ययन र कार्यक्षेत्रका लागि उत्तर, पूर्व, वा उत्तर-पूर्व दिशा सर्वोत्तम मानिन्छ। यी दिशाहरू मानसिक फोकस, ज्ञान र सृजनात्मकता बढाउँछन्।
- डेस्क र तालिकाको स्थिति यस्तो राख्नुहोस् कि तपाईंको पछाडि भित्तो होस् र अगाडि खुला स्थान होस्, जसले मानसिक शान्ति र स्थिरता ल्याउँछ।
- अध्ययन कक्ष वा अफिसको रंग हल्का नीलो, सेतो वा हल्का हरियो राख्नु उपयुक्त हुन्छ।
५. पानीको स्रोत:
- पानीको स्रोत जस्तै बाथरूम र पानीको ट्यांकीलाई उत्तर-पश्चिम दिशामा राख्नु उपयुक्त हुन्छ। यो दिशा पानीको तत्वसँग सम्बन्धित छ र यसले घरमा समृद्धि र स्वास्थ्य ल्याउँछ।
- बाथरूमको ढोका सदैव बन्द राख्नु महत्त्वपूर्ण छ। यसले घरमा नकारात्मक ऊर्जा प्रवेश गर्नबाट रोक्छ।
- घरको भित्रको पाईपलाइन र पानीको ट्यांकीको व्यवस्था पनि वास्तु शास्त्र अनुसार ठीक गर्नुहोस्। पानीको प्रवाह सन्तुलित र अवरुद्ध नगरि राख्नुहोस्।
६. सञ्चार र सामाजिक क्षेत्र:
- बैठक कोठा वा बैठकको स्थान घरको उत्तर-पूर्व वा पूर्व दिशामा राख्नु महत्त्वपूर्ण हुन्छ। यसले घरका सदस्यहरूलाई संवाद र सकारात्मक सम्बन्ध बढाउन मद्दत पुर्याउँछ।
- बैठक कक्षको रंग हल्का गुलाबी, हरियो, वा पिस्ता रंग राख्नु राम्रो मानिन्छ। यसले शान्ति र सन्तुलन ल्याउँछ।
७. बच्चाहरूको कोठा:
- बच्चाहरूको कोठा उत्तर-पश्चिम दिशामा राख्नु राम्रो मानिन्छ। यसले शारीरिक र मानसिक विकासको लागि राम्रो वातावरण सृजना गर्दछ।
- बच्चाहरूको कोठामा रंग हल्का निलो वा पिंक राख्नु राम्रो हुन्छ, जसले उनीहरूको शान्ति र रचनात्मकता बढाउँछ।
८. अलमारिका स्थान:
- अलमारी र कपडा भण्डारणका लागि दक्षिण-पश्चिम दिशा उत्तम मानिन्छ। यसले घरमा स्थिरता र आर्थिक समृद्धि ल्याउँछ।
- अलमारीको ढोका सिधा उत्तर वा पश्चिम दिशातर्फ खुल्नु राम्रो हुन्छ। यसले घरको ऊर्जा प्रवाहमा असमन्जस्यता ल्याउँदैन।
९. गार्डन र हरियाली:
- घरको बगैचा वा गार्डनको स्थान पूर्व, उत्तर वा उत्तर-पूर्व दिशामा राख्नु उपयुक्त हुन्छ। यसले घरमा सकारात्मक ऊर्जा र प्राकृतिका तत्व ल्याउँछ।
- बगैचामा हरियाली र फूलका बिरुवा राख्नु घरको वातावरणलाई ताजगी र सकारात्मकता प्रदान गर्छ।
वास्तु शास्त्रका सिद्धान्तहरू घरको वातावरणको सन्तुलन र सकारात्मक ऊर्जा सृजना गर्ने उद्देश्य राख्दछन्। घरमा प्रत्येक स्थान र सामग्रीको सही स्थानमा राख्दा, त्यसले मानसिक र शारीरिक स्वास्थ्यमा सकारात्मक असर पुर्याउँछ। वास्तु शास्त्रले जीवनमा शान्ति, समृद्धि, र खुशाली ल्याउन मद्दत पुर्याउँछ भने, यसका सिद्धान्तहरूको पालन गर्दा घरको आन्तरिक ऊर्जा सन्तुलित र सकारात्मक हुन्छ।
