धरान – धरान उपमहागरपालिका धरानको मेयर बन्नका लागि अहिले धरान उपमहानगरपालिका धरानमा विभिन्न दलका २० जना उम्मेदवार चुनावी मैदानमा छन् । धरानको राजनैतिक दृष्टिकोणबाट हेर्दा सत्ता गठबन्धनका किशोर राई र नेकपा एमालेकी मञ्जु भण्डारीबीच बलियो प्रतिस्पर्धा हुने देखिन्छ।
यता स्वतन्त्र उम्मेदवार सामाजिक अभियान्ताको रुपमा आफ्नो परिचय बनाएका हर्क साम्पाङको उम्मेदवारीले पछिल्लो समय बढी चर्चा पाएको छ । चुनाव नजिकिएसँगै किशोर राई, मञ्जु भण्डारी र हर्क साम्पाङ अन्य दलका प्रतिनिधिहरु धरानका मतदाता रिझाउने अभियानमा छन् ।
हर्कराज साम्पाङको लोकप्रियताः सत्ता गठबन्धन र नेकपा एमालेका नेताहरूले जस्तो धरानका स्वतन्त्र उम्मेदवारहरूले पनि जनमत आफ्नो पक्षमा रहेको दाबी गरिरहेका छन् । धरानका खानेपानी समस्य, भ्रष्टाचार, चुरे दोहन लगायत एजेण्डामार्फत धराने जनतासँग परिचित हर्क साम्पाङ आफूले नया पुस्ता सहित विवेकको मत पाउनेमा ढुक्क छन् ।
स्वतन्त्र मतसँगै एमाले र कांग्रेसका असन्तुष्टहरू आफ्नो जितको आधार भएको उनको विश्वास छ । भ्रष्टाचार नगर्ने र धरानको पुरानो शाख जोगाउने प्रतिबद्धता जनाएका हर्क साम्पाङले मतदातासँग “लोरो” चुनाव चिन्हमा मतदान गर्न आह्वान गरिरहेका छन् । हर्क साम्पाङसँगै धरानमा रत्न कटवाल स्वतन्त्र उमेदवारी दिएका छन् भने यता खम्बुवान साझा पाटीबाट हर्कराज राईले उपमेयर र राप्रपाबाट नरेश शाक्यले पनी मेयरका लागि उम्मेदवार दिएका छन् । तर नगरमा हर्क साम्पाङको लोकप्रियता ह्वात्तै बढेको छ।
धरानमा यस पालि नयाँ मतदाता रिझाउन हरेक उम्मेदवारले बढी जोड दिएका छन् । ०७४ सालको चुनावमा ७९ हजार २८२ मतदाता रहेको धरानमा यो पटक नयाँ मतदाता २१ हजार ४२ मतदाता थपिएका छन् ।
धरानका गठबन्धनः २०७६ सालको मंसिरमा सम्पन्न उपनिर्वाचनमा पहिलोपटक धरानमा कम्युनिष्ट उम्मेदवार हराएको नेपाली कांग्रेस यो चुनाव सजिलै जित्ने बुझाइमा छ । तर उम्मेदवार फरक रहेको छ। उपनिर्वाचनमा तिलक राई र अहिले किशोर राई। १४ मंसिर ०७६ सालमा सम्पन्न उपनिर्वाचनमा तिलक राईले तत्कालीन नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीका उम्मेदवार प्रकाश राईलाई कुल २६ हजार ७०९ मत ल्याई पराजित गरेका थिए ।
धरानको जीतलाई नेपाली कांग्रेसले पार्टी पुनर्जागरणकै रुपमा अथ्र्याएको थियो । हुन पनि, ०७४ सालको चुनावमा नराम्रोसँग पराजित भएको मात्रै नभएर धरानमा बहुदल आएपछि सम्पन्न कुनैपनि चुनाव कांग्रेसले जित्न सकेको थिएन । २०४९ सालमा ध्यानबहादुर राई, २०५४ सालमा मनोज मेन्याङ्बो र २०७४ सालमा मेयर जितेका तारा सुब्बाले निरन्तरता दिएका थिए ।
तर तारा सुब्बाको १ साउन २०७५ सालमा निधन भयो । त्यसपछि सम्पन्न उपनिर्वाचनमा कांग्रेसले पहिलोपटक कम्युनिष्ट किल्ला ढालेको थियो । ०७४ सालको चुनावमा तारा सुब्बासँग ४ हजार ७७३ मतले पछि परेका तिलक राईले उपनिर्वाचन जिते । नेकपाका उम्मेदवार प्रकाशलाई २ हजार ७९५ मतले पछि पार्दै तिलक राईले २६ हजार ७०९ मत ल्याएका थिए ।
धरानमा नेकपा एक भएको त्यो अढाइ वर्षको अवधिमा तिलकले उल्ट्याएको नतिजा चानचुनले थिएन । किनकि एमालेका तारा सुब्बासँग पाँच हजार नजिक मतान्तरले पराजित तिलक राईले नेकपा माओवादी केन्द्र र नेकपा एमाले एकता हुँदाको नेकपा उम्मेदवार प्रकाश राईलाई २ हजार ७९५ मतको अन्तरले हराएका थिए । ०७४ सालको चुनावमा नेकपा माओवादी केन्द्रका उम्मेदवार अइन्द्रविक्रम बेघाले ११ हजार १८० मत ल्याएका थिए ।
तर यसपटक माओवादी केन्द्रको मत कांग्रेस उम्मेदवारलाई जाने छ । सत्ता गठबन्धनको निर्णय अनुसार, माओवादी केन्द्रले उपमेयरको उम्मेदवार उठाएको छ । माओवादी केन्द्रले ०७४ सालको निर्वाचनमा मेयरका उम्मेदवार बनेका बेघालाई नै अगाडि सारेको छ । धरानमा एमालेको धेरै भएकाले यसपटक गठबन्धनले सजिलै जित्ने बेघा दाबी गर्छन् ।
नेकपा माओवादी केन्द्रसँग एकीकृत समाजवादीको समर्थन किशोर राईलाई नै छ । मेयर उपमेयरमा आफ्नै उम्मेदवार खडा गरेपनि जनता समाजवादी पार्टी, जसपा र संघीय लोकतान्त्रिक मञ्चले पनि कांग्रेस उम्मेदवारलाई सघाउने निर्णय गरिसकेको छ । धरानका किशोर राई आफैंमा पनि धरानमा परिचित व्यक्तित्व हुन् । अखिल नेपाल फुटबल संघ एन्फाका पूर्वउपाध्यक्ष किशोर युवा पुस्तामा लोकप्रिय छन् ।
उपनिर्वाचन जितेको उत्साह, कम्युनिष्टहरुसँगै तालमेल र परिचित व्यक्तित्व भएर पनि किशोर राई ढुक्क हुने अवस्था भने देखिँदैन । उनलाई पार्टीभित्रैको असन्तुष्टि मिलाउनुपर्ने चुनौति छ । कम्युनिष्टहरू मिलेको उपचुनाव जितेका तिलक राई फेरि मेयर बन्ने दौडमा थिए । तर कांग्रेसको आन्तरिक शक्ति संघर्षका क्रममा तिलक राईले नभएर यसपटक किशोर राईले टिकट पाए । अहिले किशोर राईलाई तिलक राईले पाएको मत जोगाउनुपर्ने चुनौती छ । गठबन्धनलाई थप कसिलो बनाइराख्दा मात्रै कम्युनिष्ट मत किशोर राईले पाउन सक्छन् ।
अर्कातिर, धरानमा एमालेको जग बलियो छ । ०७४ सालको चुनावमा २० मध्ये १३ वडा एमालेले जितेको थियो । नेपाली कांग्रेसले ६ र नेकपा माओवादी केन्द्रले १ वडा जितेको थियो । यस हिसाबले गठबन्धन हुँदा पनि धरानमा एमाले कमजोर छैन । तर धरान जनजातिको जनधनत्व रहेको क्षेत्र हो।
धरानमा ‘इतिहासमै पहिलो पटक नेपाली कांग्रेसको वडा समितिदेखि क्षेत्रीय समितिसम्म एक भएर निर्वाचनमा होमिएको छ’, सभापति पोखरेल भन्छन् । एन्फाका पूर्वपदाधिकारी किशोर राई कांग्रेसको शक्ति र गठबन्धनको बलमा सजिलै मेयर जित्ने विश्वासमा छन् । आफूले मेयर जितेपछि ‘खेलाडीको खुट्टामा फुटबल जुन गतिमा दौडिन्छ, धरानको विकास त्यै गतिमा दौडिने’ आश्वासनसहित किशोर राईले भोट मागिरहेका छन् ।
०५४ सालमा धरान–१२ को वडाध्यक्ष जितेका किशोर ०५८ सालमा कांग्रेस प्रजातान्त्रिकका नगर सभापति थिए । उनले मेयर जित्न मतदातासँग खानेपानी र सुकुम्बासीको एजेण्डा अगाडि बढाएका छन् ।
धरानमा विरासत जोगिनेमा एमाले ढुक्कः उपमेयरको कार्यकाल पूरा गरेकी मञ्च भण्डारीलाई मेयरको उम्मेदवार बनाएको एमाले नेताहरू पनि धरानमा पार्टीको बिरासत जोगिनेमा ढुक्क छन् । तारा सुब्बाको निधनपछि केही समय कार्यबाहक मेयरको जिम्मेवारी सम्हालिएकी मञ्जु भण्डारीसँग अनुभव र युवा उर्जा रहेको एमाले नेताहरू तर्क गर्छन् । ४० वर्ष नकट्दै कार्यबाहक मेयर र उपमेयरको भूमिका निर्वाह गरेकी भण्डारी धरानका जनताको समस्यासँग परिचित रहेकी उनीहरुको तर्क छ ।
अनेरास्ववियुको प्रारम्भिक कमिटीबाट राजनीति थालेकी भण्डारी छोटो समयमै एमाले केन्द्रीय सदस्य भएकी छन् । उनको व्यक्तित्वलाई समेत एमालेले मेयर जित्ने आधारका रुपमा लिएको छ । ‘मेरो उम्मेदवारीले सम्पूर्ण महिलामा उर्जा थपिएको छ । धरानको समग्र विकासमा जनताको मनमा आशा पलाएको छ’, मेयरका उम्मेदवार भण्डारी भन्छिन् । ०७६ सालमा गुमेको एमाले शाख फर्काउने एकमात्रै उद्देश्यमा आफू केन्द्रीत भएको भण्डारी बताउँछन् ।
तर एमालेको दावीमा पार्टी विभाजनको असर र उपनिर्वाचनको नतिजा प्रतिकुल देखिन्छ । एमाले धरान नगर इञ्चार्ज मुराहरी सुवेदी भने विभाजन पछि धेरै कार्यकर्ता एमालेमै रहेको दाबी गर्छन् । धरानको चुनावमा एकीकृत समाजवादीको कुनै प्रभाव नपर्ने उनी बताउँछन् ।