२ भदौ, काठमाडौं । नेपाल आयल निगमले अमेरिकी डलरको भाउ बढ्दै गएकाले पेट्रोलियम पदार्थको आयातमा करोडौं घाटा व्यहोर्नुपर्ने अवस्था आएको जनाएको छ । डलरको विनिमयदरमा एक रुपैयाँ प्रति डलर वृद्धि हुँदा मात्रै पनि मासिक करिव १५ करोड अतिरिक्त भार थपिने दावी निगमले गरेको छ ।
पेट्रोलियम पदार्थको अन्तर्राष्ट्रिय बजार मूल्यसँग समायोजन गरिए पनि निरन्तर उकालो लागिरहेको डलरका कारण मासिक ६० करोड लागत भार थपिएको नेपाल आयल निगमका प्रवक्ता विरेन्द्र गोइतले बताए । पछिल्लो दुई महिनामा डलरको नेपाली विनिमयदर ४ डलर बढेको छ ।
अन्तर्राष्ट्रिय बजार मूल्य अनुसार समायोजन गरिए पनि अमेरिकी डलरसँग भारतीय मुद्रा (भारु) र नेपाली मुद्रा कमजोर हुँदै गएकाले घाटा बढ्ने निगमको प्रक्षेपण छ । पेट्रोलियम पदार्थको आयातमा नेपाल भारतसँग निर्भर छ र डलरसँग भारतीय मुद्रा समेत कमजोर हुँदै गएको छ ।
डलरको भाउ बढेपछि भारतीय आयल कर्पोरेशन (आईओसी)ले पनि मूल्य समायोजन गरेर नेपाल आयल निगमलाई पत्र पठाएको छ । अगष्ट १ र १६ तारिखमा आईओसीबाट प्राप्त पत्रअनुसार १५ दिनमा करिब २५ करोड घाटा व्यहोर्नुपर्ने देखिएको गोइतले बताए ।
उनका अनुसार कुल कारोबारको ८० प्रतिशत हिस्सा आगटेको डिजेलमा प्रतिलिटर २ रुपैयाँ ३६ पैसा र एल.पी. ग्यासमा प्रतिसिलिण्डर २८० रुपैयाँ ६४ पैसा घाटा व्यहोर्दै आएकोमा हवाई इन्धनबाट हुने केही मुनाफाले घाटा घटाएको छ ।
हवाई इन्धनमा अर्धमासिक ११.३५ प्रतिशत निगमलाई मुनाफा हुन्छ । तर आईओसीको नयाँ मूल्य अनुसार डिजेल र एलपी ग्यासमा मात्रै १५ दिनमा झण्डै ५० करोड घाटा हुने प्रवक्ता गोइतले जानकारी दिए ।
पछिल्लो पटक साउन ३ गते समायोजन गरिएको नयाँ मूल्यअनुसार सबैभन्दा बढी एलपी ग्यासमा १५ दिनमा २०.४१ प्रतिशत घाटा हुने स्थिति रहेको उनले बताए ।
नेपालमा सस्तो हुँदा भारततर्फ तस्करी !
भारतमा भन्दा नेपालमा इन्धन सस्तो हुँदा सीमा क्षेत्रमा तस्करी हुने गरेको छ । वीरगञ्ज-रक्सौल नाकामा पेट्रोल प्रतिलिटर २४.९७ र डिजेल २७.३३, रुपैयाँ छ । पानीट्यांङ्की-काँकडभिट्टा नाकामा पेट्रोल प्रतिलिटर १९.८९, डिजेल प्रतिलिटर २३.२५ पैसा नेपालतर्फ नै इन्धनको मूल्य सस्तो छ ।
यस्तै जोगबनी-वीराटनगर नाकामा पेट्रोल प्रतिलिटर २६.१७, डिजेल २९.९, जलेश्वर-भित्तामोड नाकामा पेट्रोल २६.१७, डिजेल २८.४२, सुनौली-भैरहवामा पेट्रोल १६.९७, डिजेल १९.६६, रुपैडिया-नेपालगन्ज नाकामा पेट्रोल १६.८६, डिजेल १९.६६ र गौरीफन्टा-धनगढी नाकामा पेट्रोल १६.७९, डिजेल १९.६० पैसा प्रतिलिटर नेपालतर्फ सस्तो रहेको प्रवक्ता गोइतले जानकारी दिए ।
नेपालतर्फ सस्तो हुँदा खुला सीमाका कारण भारततर्फ तस्करी हुने र व्यवस्थापन चुनौतिपूर्ण हुनसक्ने खतरा निगमले औंल्याएको छ ।
खपत बढ्यो, भण्डारण क्षमता बढेन
निगमले इन्धन भण्डारण क्षमता कमजोर रहेको गुनासो छ । दिनप्रतिदिन पेट्रोलियम पदार्थको खपत बढ्दै गएको भन्दै निगमले तत्काल भण्डारण क्षमता बढाउनुपर्ने जनाएको छ । वि.स. २०७२ असोजमा संविधान जारी भएपश्चात भारतले नाकाबन्दी लगाउँदा नेपालमा पेट्रोलियम पदार्थको हाहाकार मच्चिएको थियो ।
त्यस बेलादेखि नै इन्धन भण्डारणका विषयमा बहस हुँदै आएपनि प्रगति देखिएको छैन । भौगोलिक कारणले पनि एक-दुई दिन मात्रै पेट्रोलियम पदार्थको आयात तथा ढुवानी रोकिए आपूर्ति व्यवस्थापन चुनौतिपूर्ण हुने स्थिति विद्यमान छ । काठमाडौंसहित विराटनगर, नेपालगन्ज, जनकपुर, अम्लेखगन्ज, भैरहवा, धनगढी, सुर्खेत र दिपायलमा निगमले पेट्रोलियम पदार्थ भण्डारण गर्दै आएको छ ।
निगमका अनुसार हाल पेट्रोल ५ दिन, डिजेल करिब ८ दिन र हवाई इन्धन करिब १० दिनका लागि स्टक गर्न सकिने अवस्था छ । अझ खाना पकाउने एल.पी. ग्यास त भण्डारण नै हुने गरेको छैन । आयातित इन्धनको उपभोग बढ्दै जाँदा भण्डारणतर्फ पनि ध्यान दिन निगमले सरकारको ध्यानाकर्षण गराएको छ । आर्थिक वर्ष २०७३/७४ भन्दा गत आर्थिक वर्ष २०७४/७५ मा २० प्रतिशतले पेट्रोलियम पदार्थको बिक्री बढेको निगमले जनाएको छ ।
हेर्नुहोस् पछिल्लो दुई आर्थिक वर्षको तथ्यांक
| आ.व. | पेट्रोल(कि.ली.) | डिजेल (कि.ली.) | मट्टितेल (कि.ली.) | हवाई इन्धन (कि.ली.) | एल.पी.जी. (मे.टन) |
|---|---|---|---|---|---|
| २०७४/७५ | ४, ८४७८१ | १५, ९७, ५५१ | २२, ३११ | १, ९४, ३५८ | ३,७०, ५६० |
| २०७३/७४ | ४,०२,२७८ | १२,९७,०६६ | १९,४५९ | १,६४,२९९ | ३,१२,९२८ |
| बिक्री वृद्धि | २० प्रतिशत | २३ प्रतिशत | १५ प्रतिशत | १८ प्रतिशत | १८ प्रतिशत |
| स्रोतः नेपाल आयल निगम | |||||