काठमाडौं। सन्तोषी मातालाई हिन्दु धर्ममा महत्त्वपूर्ण देवी मानिन्छ। सन्तोषी मातालाई सन्तुष्टि, खुसी, शान्ति र वैभवकी देवीको रूपमा हिन्दु धर्ममा पूजा गरिन्छ।

धार्मिक मान्यता अनुसार सन्तोषी माता भगवान् श्री गणेशको छोरी हुनुहुन्छ (यद्यपि पुराणमा यो उल्लेख गरिएको छैन)।

सन्तुष्टि हाम्रो जीवनमा धेरै महत्त्व राख्छ। यदि सन्तुष्टि छैन भने, एक व्यक्ति मानसिक र शारीरिक रूपमा धेरै कमजोर हुन्छ। सन्तोषी माता हामीलाई सन्तुष्टि दिनुहुन्छ। हाम्रो जीवनमा खुसीको बहार ल्याइदिनु हुन्छ।

माता सन्तोषीको पूजा गर्दा धन, विवाह र सन्तान सुख प्राप्त हुन्छ। यो मानिन्छ कि सन्तोषी माताको पूजाले मान्छेहरूको चाहना पुरा गर्दछ। आमा सन्तोषीको आरतीले दिमागलाई सन्तोष प्रदान गर्दछ र दिमागलाई शान्त बनाउँछ।

शुक्रबार उपवास तीन तरिकाबाट गरिन्छ। यस दिन भगवान शुक्रको साथ–साथ सन्तोषी माता तथा वैभवलक्ष्मी देवीलाई पुज्ने प्रचलन छ।

तीन उपवासको विधिहरू फरक छन्। शुक्रबार सन्तोषी माता उपवास बसेका पुरुष र महिलाहरूका लागि उपवास विधि निम्नानुसार छ।

सन्तोषी माता व्रत विधि :–

सूर्योदय हुनु अघि उठ्नुहोस्। घर सफा गर्नुहोस् र नुहाउनुहोस्। घरको पवित्र स्थानमा सन्तोषी माताको मूर्ति वा तस्बिर स्थापना गर्नुहोस्। सम्पूर्ण पूजा सामग्री र शुद्ध पानीलाई एउटा ठूलो पात्रमा भर्नुहोस्। पानीले भरिएको भाँडामा गुड र चनाले भरिएको अर्को भाँडा राख्नुहोस्। भगवान सन्तोषीलाई विधि–विधान साथ पूजा गर्नुहोस्।

यस पछि सन्तोषी माताको कथा सुन्नुहोस्। त्यसपछि, आरती गर्नुहोस् र सबैलाई गुड र चनाको प्रसाद वितरण गर्नुहोस्। अन्तमा, ठूलो पात्रको जलले घर वरिपरि छर्कनुहोस् र बाँकी पानी तुलसीको बोटमा राख्नुहोस्।

त्यस्तै गरी, १६ शुक्रबारको नियमित व्रत राख्नुहोस्। र अन्तिम शुक्रबारको दिनमा छिटो विसर्जन गर्नुहोस्। विसर्जनको दिनमा उपरोक्त विधिबाट सन्तोषी माताको पूजा गर्नुहोस् र ८ बच्चाहरूलाई खीर–पुरी खुवाउनुहोस् र तिनीहरूलाई दक्षिणा र केराको प्रसाद दिएर पठाउनुहोस्। र अन्तिममा भोग लगाइएको प्रसाद आफैले लिनुहोस्।