रियाद। साउदी अरबमा घरेलु कामदारलाई दुर्व्यवहार गरेमा २ हजार रियाल जरिवाना र १ वर्ष कामदार ल्याउन प्रतिबन्ध लगाउने व्यवस्था गरिएको छ। मानव संसाधन र सामाजिक विकास मन्त्रालयका अनुसार घरेलु कामदार र उनीहरूका रोजगारदाता कम्पनीहरूको अधिकारको रक्षा गर्न धेरै प्रावधानहरू ल्याइएका छन्।

घरेलु कामदारलाई दुर्व्यवहार गरेमा रोजगारदाता कम्पनीलाई अधिकतम २ हजार रियाल जरिवाना वा एक वर्ष कामदार भर्तीमा प्रतिबन्ध वा दुवै सजाय हुने व्यवस्था गरिएको मन्त्रालयले जनाएको छ। नियमावलीमा घरेलु कामदारले रोजगारदाताको गोप्य गोप्य कुरा खुलाएमा पनि जरिवाना भोग्नुपर्ने व्यवस्था गरिएको थियो।

मन्त्रालयका अनुसार यी दण्डात्मक उपायहरू श्रम कानूनको धारा ७ को अनुच्छेद दुईमा आधारित हुनेछन्, जसले घरेलु कामदारलाई आफ्नो स्वास्थ्य, शरीरको सुरक्षा वा जोखिममा पर्ने कुनै पनि खतरनाक काममा नरोक्ने गरी दुई पक्षबीचको सम्बन्धलाई नियमन गर्ने लक्ष्य राखेको छ।

नियमावलीमा घरेलु कामदारले कानून उल्लङ्घन गरेमा पनि दुई हजार रियाल भन्दा बढी जरिवाना वा स्थायी रूपमा राज्यमा काम गर्न वा दुवैमा प्रतिबन्ध लगाउने व्यवस्था छ। जरिवाना उल्लङ्घनको गुणाले गुणा भएको अवस्थामा, कामदारले आफ्नो देश फर्कने खर्च बेहोर्नुपर्नेछ, र यदि घरेलुसँग जरिवाना तिर्न आर्थिक क्षमता छैन भने, राज्यले खर्च गरी त्यस्ता व्यक्तिलाई फिर्ता पठाउने छ।

नियमावलीले जनशक्ति तथा सामाजिक मन्त्रीले स्वीकृत गरेको संयन्त्रका अनुसार घरेलु कामदारको बसोबास र देश निकालाका साथै कामदारलाई निर्वासनका लागि भुक्तानी गर्न सहज बनाउन यी जरिवाना बैंक खातामा हस्तान्तरण गरिने जनाइएको छ।

घरेलु कामदारले जरिवाना र देश निकालाको सजाय भोग्न नपरोस् भनेर घरेलु कामदारले सहमति अनुसारको काम गर्नु पर्ने र सहमति भएको काम कार्यान्वयन गर्ने सम्बन्धमा रोजगारदाता र निजका परिवारका सदस्यको आदेश पालना गर्नुपर्नेमा जोड दिइएको छ।

घरेलु कामदारले रोजगारदाताको सम्पत्तिको रक्षा गर्ने, बालबालिका, वृद्धवृद्धा लगायत परिवारका सदस्यहरूलाई हानी नपुग्ने र कामको क्रममा वा कारणले थाहा पाएको रोजगारदाता र परिवारका सदस्यहरूको गोप्य कुराको रक्षा गर्ने र खुलासा नगर्ने बताईएको छ।

कानुन उल्लङ्घन दोहोरिएमा, रोजगारदातालाई कम्तीमा दुई देखि पाँच हजार साउदी रियाल भन्दाबढी जरिवाना वा तीन वर्षको अवधिको लागि भर्ती गर्नबाट रोक्न वा दुवै सजाय हुनेछ। तेस्रो पटक सम्बन्धित समितिले भर्नामा स्थायी प्रतिबन्ध लगाउनेछ।

नियमावलीको धारा ७ बमोजिम घरेलु कामदारलाई तोकिएको कामभन्दा मौलिक रूपमा भिन्न नभएको अवस्थामा आवश्यक परेमा बाहेक घरेलु कामदारलाई रोजगारदाताले काम नदिने बाध्यकारी छ।

दुबै पक्ष लिखित रूपमा सहमत नभएसम्म कामदारले मासिक रूपमा सहमतिमा पारिश्रमिक भुक्तानी गर्दछ (अन्यथा, र ज्याला र यसको हकहरू नगद वा चेकमा भुक्तान गर्न, र कामदारले आफ्नो बैंकमा हस्तान्तरण गर्न चाहँदैन भने लिखित रूपमा कागज गर्नु पर्ने मन्त्रालयलाई उद्रित गर्दै साउदी गजेटले जनाएको छ।

कामदारलाई ९ घण्टा भन्दाबढी काम लगाएपछि आराम गर्न दिनु पर्नेछ। साउदी लगायत खाडीका विभिन्न देशहरुमा घरेलु कामदार पठाउनु अनुमति नभएपनि दलालहरुले भारत, श्रीलंका हुँदै कामदार पठाउने गरेका छन्।

यसरी जाने नेपाली घरेलु कामदारहरु श्रम नगरी जाने र त्यहाँ मृत्यु भइहालेमा शव नेपाल पठाउन समस्या हुने गरेको सम्बन्धित देशमा रहेका नेपाली दूतावासहरूले बताउने गरेका छन्। गत बर्ष मात्र साउदीले घरेलु कामदारहरूलाई रोजगारदाताको सहमति बिना काम परिवर्तन गर्न अनुमति दिने नियमहरू अद्यावधिक गरेको थियो।

साउदी अरेबियाको मानव संसाधन तथा सामाजिक विकास मन्त्रालयले घरेलु कामदारलाई आफ्नो वर्तमान रोजगारदाताको सहमति बिना नै नयाँ रोजगारदातामा सेवा हस्तान्तरण गर्न दिने सम्बन्धमा नियमहरू अद्यावधिक गरेको थियो।