इटहरी – लेखक तथा नागरिक अभियनता खगेन्द्र संग्रौलाले विभेद तोड्नका लागि पहिचानको आन्दोलन भएको बताएका छन् । इटहरीमा आइतबार आयोजित कोशी प्रदेश नामङ्कन विरोध सभालाई सम्बोधन गर्दै उनले जहाँ अन्याय, असमानता र विभेद हुन्छ त्यहाँ तोड्नुपर्ने बताएका हुन् ।

‘यो आन्दोलन अन्याय तोड्नकै लागि हो । असमानता तोड्नकै लागि हो । जहाँ विभेद छ त्यसलाई तोड्नुपर्छ । तर, राज्यमा हालीमुहाली गरिरहेकाहरुको सिंगो भाग खोस्नका लागि होईन’, उनले भने- ‘राज्य, सरकार भनेको समस्त जनताको हो । अविभावक जस्तै हो । अविभावकको दृष्टिमा सबै नागरिक सम्मान हुनुपर्छ । तर, आज राई, लिम्बूहरु यो राज्य सञ्चालकहरुका दृष्टिमा सम्मान भएनन् । तीनका सामान्य मागहरुमा दमन गरिएको छ ।’

उनले आन्दोलनका अगुवाहरुले आन्दोलनाई सम्यमित र सफल तुल्याउन प्रशिक्षण दिनु जरुरी रहेको बताए । पहिचानको आन्दोलन अहिंसात्मक आन्दोलन भएको भन्दै उनले शान्तिपूर्ण आन्दोलन गरिहेकै बेलामा राज्यले अवरोध खडा गर्छ भने त्यसको प्रतिकार जनताले गर्ने बताए ।

अब पनि पहिचानको सपनामाथि विश्वासघात गर्ने त्यहि पुरानो दल, नेकपा एमाले, नेपाली कांग्रेस, नेकपा माओवादी जस्ता दलहरुलाई भोट दिने हो भने आदिवासी जनजातीहरुले पहिचानको मुद्धा छोड्नुपर्ने उनको भनाई छ । ‘जो लड्दैन तिनीहरु दास हुन्छन् । लड्नेहरुले जीवनको बाजी जित्छन्’, उनले भने- ‘प्रदेश १ को नाम के राख्ने ?’ भन्ने प्रशंगमा अनेक विवाद आएको भन्दै उनले संविधानले सबै व्यवस्था गरेको स्पष्ट पारे । ‘प्रदेशमा ठूलो संख्या जसको छ । तीनको सभ्यताको नामबाट प्रदेशको नामाकरण गरिन्छ । यो संविधानले गरेको व्यवस्था हो । जसको संख्या सानो छ तीनले स्वायत्ता क्षेत्र पाउन सक्छन् । विशेष अधिकार पाउन सक्छन् । त्यसको प्रवन्ध पनि संविधानले गरेको छ ।’

यस्तै उनले राई र लिम्बु भनेको इतिहासमा एउटै बाटोबाट आएका र उनीहरुको सुख र दुःख एउटै भएको बताए । ‘मलाई चित्त नबुझेको के हो भने लिम्बूवान अगाडी कि किरात अगाडी, किरात अगाडी कि लिम्बूवान अगाडी ? यो चाहिँ अनौठो कुरा हो । राई र लिम्बु भनेको इतिहासमा एउटै बाटोबाट आएका हुन् । तीनको सुख र दुःख एउटै हो’, उनले भने- ‘किरात लिम्बुवान राखे पनि लिम्बुवान किरात राखे पनि त्यसमा हामीले स्वीकार्नुपर्छ सहमति गर्नुपर्छ । तपाई भनिरहनु भएको छ यो राज्य चलाउनेहरुको चित्त झिंगाको जति सानो हो । तर, हाम्रो चित्त अलिक फराकिलो, ठूलो हुनुपर्छ । कमसेकम उत्पीडित समुदायका सदस्यहरुले अरु उत्पीडित सदस्यहरुमाथि पनि सहानुभूति, सम्मान राख्नुपर्छ । तिनीहरुसँग बाँच्ने सहअस्तित्वको संकल्प गर्नुपर्छ, सहकार्य गर्नुपर्छ । हामीले त्यसो नगरेको खण्डमा मुद्धा जितिन्दैन ।’ दृष्टीले लेखेको छ।